İftira Suçu (TCK 267)

İftira suçu, kovuşturma soruşturması başlatmak veya idari yaptırım uygulamak amacıyla bir kişiye karşı hukuka aykırı bir eylemde bulunmakla itham edilmesidir (TCK md.267). Yani fail suçsuz olduğunu bildiği bir kişiyi suçluyor. İftira, mağdurun “hukuka aykırı bir fiil işlemediğini bilmesine” rağmen iftira suçunun şartları açısından en önemli olgudur. İftira suçu ile mağdura somut ve belirli bir fiil yüklenmektedir. Belirsiz fiil isnat edilirse iftira suçu oluşmaz.

Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerini kullanarak soruşturma ve kovuşturmaya mani olmaya çalışanlar da iftira suçu (TCK 268) hükümlerine göre cezalandırılır. Bu suç türünde fail, kendi kimlik veya kimlik bilgilerini kullanarak başkası tarafından işlenen suçun ortaya çıkmasını veya kovuşturulmasını engellemeye çalışır. Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerini kullanma suçu çoğunlukla soruşturma veya kovuşturmadan kaçınmak için polise veya jandarmaya sahte kimlik (nüfus cüzdanı, ehliyet, pasaport vb.) ibraz edilerek işlenmektedir.

İftira Suçu: Zamanaşımı

İftira suçu şikayete tabi bir suç değildir. Suçun mağduru hem kişi hem de hakaret suçundan soruşturma başlatan veya idari yaptırım uygulayan kamu makamlarıdır. Dolayısıyla hakaret, soruşturma veya kovuşturma suçu şikayete tabi suçlar kategorisinde yer almamaktadır. İddia makamı suçun işlendiğini öğrenir öğrenmez soruşturma başlatmak zorundadır.

Müşteri şikayet hakkını her zaman kullanabilir. Ancak hakaret suçunda şikayet süresi bulunmamakla birlikte, savcılık suçun işlendiği tarihten itibaren 8 yıl içinde yani zamanaşımı süresi içinde soruşturma açmalıdır. İftira suçu 8 yıllık zamanaşımı süresi dolduktan sonra soruşturulamaz.

İftira Suçu: Halleri ve Unsurları

İftira suçu tehlike suçu niteliğinde olduğu için iftira suçunun şartları arasında “suçtan zarar görme” şartı yoktur. İşlenen suç nedeniyle bir zarara sebep olunup olunmadığı önemli değildir, mağdur tarafından işlenmediği bilinen bir hukuka aykırı fiilin mağdura isnat edilmesi yeterlidir. Hakaret suçunun şartları şunlardır:

İftira Suçu: Hukuka Aykırı Bir Eylem İsnat Edilmesi

İftira suçunun oluşmasının en önemli şartı, mağduru hukuka aykırı bir fiille itham etmektir. Fail, mağdura atfettiği hukuka aykırı fiilin mağdur tarafından yapılmadığını da bilmelidir. Mağdura atfedilen hukuka aykırı fiilin başkası tarafından işlenmiş olması önemli değildir. Önemli olan mağdurun hukuka aykırı fiili işlememiş olmasıdır. İsnadın nesnel olarak doğru olmaması, yani isnat edilen fiilin gerçeğe uymaması gerekir.

Mağdura atfedilen fiilden dolayı idarenin veya savcılığın işlem yapmasına gerek yoktur. İsnat edilen fiilin kamu makamlarını harekete geçirmeye elverişli olması yeterlidir.

İftira Suçu: Suçun Tamamlanma Anı

İftira suçunun tamamlanma anı, hukuka aykırı fiilin resmi makamlara bildirilmesi ve bu makamların öğrenmesi ile tamamlanır. Soruşturmaya veya idari yaptırıma yetkili kamu makamlarının hukuka aykırı suçlamayı öğrenmesi yeterlidir. İftira suçunun oluşması için soruşturma veya kovuşturma yapılmasına ve idari yaptırım kararı verilmesine gerek yoktur.

İftira Suçu: Kast Unsuru

İftira Suçu ancak özel kastla işlenebilen bir suçtur bu nedenle iftira suçunun oluşabilmesi için iftiracının özel kastla hareket etmesi gerekir. Fail, mağdurun soruşturma veya kovuşturmaya tabi tutulmasını veya mağdur hakkında idari yaptırım uygulanmasını sağlamak için hukuka aykırı bir fiil atfetmelidir.

Somut bir olayda, hukuka uygunluk sebebi varsa, hukuka aykırı bir fiilin işlendiği varsayılarak şikâyetçinin kusuru, suç kastını ortadan kaldırır.

İftira Suçunun İşlenme Biçimleri

Şikayet Yoluyla İftira Suçu

Şikayet yoluyla iftira suçunun işlenebilmesi için şikayet başvurusunun, şikayeti incelemeye veya idari yaptırım uygulamaya yetkili mercilere yapılmış olması gerekir. Savcılık veya soruşturma yetkisine sahip polis ve jandarma gibi kolluk kuvvetleri, şikayet başvurusunu incelemeye yetkili makamlardır.

İhbar Yoluyla İftira Suçu

Her vatandaş, suç veya kabahat işlenmesi halinde, suçu veya kabahati soruşturmaya yetkili adli mercilere ve idari yaptırım uygulama yetkisi bulunan idareye ihbar edebilir. İhbar veya şikayet başvurusunda yetkili kamu kurumlarına verilen dilekçe imzalanmamış olsa dahi başka şartların varlığı halinde iftira suçu işlenecektir. İhbar ve şikayet yoluyla yapılan başvurularda dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, ihbar veya şikayetin anayasal dilekçe hakkının kullanılması niteliğinde olup olmadığıdır. Şikayetçi veya ihbarcı, fiilen bir suç işlendiğini düşünerek hareket etmişse iftira suçu oluşmaz.

Basın ve Yayın Yoluyla İftira Suçu

Basın ve yayın ifadesi; Her türlü yazılı, görsel, işitsel ve elektronik kitle iletişim araçlarıyla yapılan yayınları ifade etmek için kullanılır (TCK md. 6/1-g). Radyo, TV, gazete, internet gibi her türlü iletişim araçları vasıtasıyla yapılan yayınlar basın-yayın faaliyeti olarak kabul edilir. İftira suçu, herhangi bir kişi hakkında medya aracılığıyla hukuka aykırı bir ithamda bulunulması ve bu hukuka aykırı ithamın yetkili kamu otoritesi tarafından öğrenilmesi halinde işlenmiş olur.
Basın yoluyla işlenen iftira suçundan yargılanan kişi hakkında verilen mahkûmiyet kararı, iftiranın işlendiği medya aracına eşdeğer bir araçla yayımlanır.

Başkasına Ait Kimlik Bilgilerini Kullanarak İftira Suçu

Başkasının kimlik bilgilerini kullanmak en yaygın suçlardan biridir. Başkasının kimlik bilgileri birçok farklı nedenden dolayı kullanılabilir. Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerini, işlediği suçtan dolayı hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmasına engel olmak amacıyla kullanan kişi, iftira suçuna ilişkin hükümlere göre cezalandırılır. Başkasına ait kimlik bilgilerini suç işlemek amacıyla kullanan kişi, şartların varlığı halinde Resmi Belgede Sahtecilik hükümlerine göre cezalandırılır. Bu madde hükümleri, yalnızca başka bir kişinin kimlik bilgilerini kullanarak kendisi hakkında somut soruşturma ve kovuşturma yapılmasına engel olmaya çalışan kişi hakkında uygulanır. Başkasına ait kimlik bilgilerini kullanan kişi, üçüncü bir kişiye iftira atıyormuş gibi iftira suçu hükümlerine göre cezalandırılır.

Nitelikli İftira Suçu: Suça İlişkin Maddi Delil Üretme

Nitelikli iftira suçu, iftiranın maddi delillerini ve eserlerini failin ortaya koyarak suçun işlenmesidir. Suçun nitelikli halinde fail hem iftira atmakta hem de iftira niteliğindeki fiilin işlendiğine dair deliller üretmektedir.

İftira Suçu: Cezası (TCK 267)

• Basit iftira suçu cezası, 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezasıdır (TCK md. 267/1).
• Nitelikli iftira suçu işlenmesi halinde suçun cezası yarı oranında arttırılır. Yani fail, iftira suçunun maddi delillerini de kendisi üretirse suçun basit halinin cezası yarı oranında arttırılacaktır (TCK md. 267/2).
• İftira konusu fiili işlemediği için beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş mağdurun aleyhine olarak bu fiil nedeniyle gözaltına alma ve tutuklama dışında bir tedbir uygulanmışsa, yukarıdaki iki fıkraya göre verilecek ceza yarı oranında artırılır (TCK md. 267/3).
• İftira konusu fiili işlemediği için mağdur hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmişse; mağdurun bu fiil nedeniyle gözaltına alınması veya tutuklanması halinde; iftira eden, ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu hükümlerine göre dolaylı fail olarak cezalandırılır (TCK md. 267/4).
• İftira konusu fiil nedeniyle mağdurun ağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis cezasına mahkum olması halinde; iftira suçu işleyen kişi 20 yıldan 30 yıla kadar hapis cezasına; mağdurun süreli hapis cezasına mahkum olması halinde, iftira eden hakkında iftira suçu nedeniyle, mağdurun mahkum olduğu cezanın 2/3’ü kadar hapis cezasına hükmedilir. Mağdurun iftira suçu nedeniyle mahkum olduğu cezanın infazına başlanmışsa, iftira edene bu fıkra hükümlerine göre verilen ceza yarısı oranında arttırılır (TCK md. 267/5-6).

Mağdura atılan iftira neticesinde, mağdur ile ilgili hapis cezası dışında adli veya idari bir yaptırım uygulanmışsa; iftira eden kişi, 3 yıldan 7 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır (TCK md. 267/7).

• Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerini kullanma suçunun cezası, iftira suçunun cezası için yukarıda yaptığımız açıklamalar dikkate alınarak aynı şekilde belirlenir (TCK m.268).

İftira Suçu: Etkin Pişmanlık İndirimi (TCK 269)

Etkin pişmanlık, failin işlediği fiilden pişmanlık duyması ve suçun neden olduğu zararın giderilmesi halinde failin cezada indirime gitmesine olanak tanıyan bir maddi ceza hukuku kurumudur. İftira suçunda etkin pişmanlık kurumu çok detaylı bir şekilde düzenlendiği için etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanmak isteyen kişilerin bir Ceza Avukatı ile birlikte hukuki değerlendirme yapması gerekmektedir.

• İftira suçunun faili, iftiraya uğrayan kişi hakkında adli veya idari soruşturma başlatılmadan önce iftira attığından dönerse, verilecek cezadan 4/5 oranında ceza indirimi uygulanır.
• İftira suçunun faili, mağdur hakkında soruşturma başlatıldıktan sonra ancak dava açılmadan önce iftirasından dönerse, etkin pişmanlık nedeniyle kendisine verilecek ceza 3/4 oranında indirilir.
• İftiradan dava açıldıktan sonra hüküm verilmeden önce iftira bozulursa ceza 2/3 oranında indirilir.
• İftira suçundan hüküm verildikten sonra, ancak cezanın infazından önce iftiradan dönülmesi halinde, verilecek ceza 1/2 oranında indirilir.
• İftira suçundan verilen cezanın infazına başlandıktan sonra iftiradan dönülürse ceza 1/3 oranında indirilir.
• İftira suçuna neden olan fiil mağdura sadece idari yaptırım uygulanmasını gerektiriyorsa, iftira suçundan dolayı mağdur hakkında idari yaptırım kararı uygulanmadan önce iftira bozulursa, hakkında verilecek ceza fail 1/2 oranında, iftira idari yaptırım kararından sonra iade edilirse ceza 1/3 oranında indirilir.

İftira Suçu: Adli Para Cezasına Dönüştürme

Adli para cezası, işlenen bir suç nedeniyle tek başına veya hapis cezasıyla birlikte uygulanabilen bir yaptırım türüdür. İftira suçundan verilen hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.

İftira Suçu: Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Hükmün Açıklanmasının Geriletilmesi, sanığa verilen cezanın belirli bir denetim süresi içinde sonuç vermemesi, denetim süresi içinde belirli şartların oluşması halinde ise ceza muhakemesinin kaldırılmasına yol açan bir ceza muhakemesi müessesesidir. penaltı kararı sonuçsuz kalır. İftira suçundan hapis cezasına ilişkin hükmün açıklanmasının ertelenmesi (hagb) mümkündür.

İftira Suçu: Cezanın Ertelenmesi

Erteleme, cezaevinde mahkeme tarafından belirlenen cezanın infazından şartlı olarak vazgeçilmesidir. İftira suçundan hapis cezasının ertelenmesi de mümkündür.

İftira Suçu: Maddi ve Manevi Tazminat Davası

Suçun mağduru, iftira suçunu işleyen kişiye karşı maddi ve manevi tazminat davası açabilir. Hukuka aykırı bir fiil veya işlem nedeniyle maddi zarar davası, malvarlığının azalmasının yani maddi zararın tazmini; Manevi tazminat davası ise hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle kişinin yaşadığı üzüntü, acı ve yorgunluktan kaynaklanan manevi zararların giderilmesini amaçlayan bir dava türüdür. Örneğin iftiradan tutuklanan mağdur, çalışma gelirinden mahrum bırakılabilir. Mağdur ayrıca tutuklanma nedeniyle acı ve üzüntü hissedebilir. Bütün bu durumlarda iftira suçundan suçun failine karşı tazminat davası açılması mümkündür. İftira suçundan dolayı hükmedilecek tazminat miktarı, olayın niteliği, tarafların mali durumu, zararın boyutu vb. kriterlere göre hesaplanır.