Apartman ve Sitelerde Evcil Hayvanların Beslenmesi

Hatırlatma: “Bu makale ilk olarak 5 Aralık 2021 tarihinde yayınlanmış olup, içeriği güncel gelişmelere ve bilgilere göre yeniden gözden geçirilmiştir.”

Apartman ve sitelerde evcil hayvanların barındırılması, evcil hayvan sahiplerinin yasal hakları, apartman ve sitelerde evcil hayvanların barındırılması yasaklanabilir olup olmadığı, hangi hallerde ve ne şekilde apartman veya sitelerde barındırılan evcil hayvanların tahliyesinin istenebileceğini açıkladığımız bu yazımıza başlamadan önce evcil hayvan kavramının yasal düzenlemeler kapsamında açıklanması faydalı olacaktır.

5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu uyarınca göre evcil hayvanlar, türüne özgü yaşam şartları içinde yaşama özgürlüğüne sahip olup, bu bağlamda hayvanların korunması, gözetilmesi, bakımı ve kötü muamelelerden uzak tutulması için gerekli önlemlerin alınması da gerekmektedir.

5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununda da belirtildiği üzere, ev ve süs hayvanı; insan tarafından özellikle evde, işyerlerinde ya da arazisinde özel zevk ve refakat amacıyla muhafaza edilen veya edilmesi tasarlanan bakımı ve sorumluluğu sahiplerince üstlenilen her türlü hayvanı ifade etmektedir.

Burada ev ve süs hayvanlarında kasıt ise, yasaklı türler dışında tüm köpek ırkları, evcil kediler, tüm kafes kuşları, akvaryum balıkları, küçük kemirgenler ve sürüngenlerdir. Bu kapsamda Hayvanları Koruma Kanunu’ndaki tüm haklara ev hayvanları sahiptir ve bu hayvanların en temel hakkı olan barınma hakkında sahibi tarafından ev içerisinde sağlanabilir. Yine, evcil hayvanlar; müstakil konutların yanı sıra apartman dairelerinde ve sitelerde de barındırılabilmektedir.

Ancak geçmiş yargısal uygulamalar açısından, evcil hayvanların müstakil konutların yanı sıra apartman veya sitelerin bağımsız bölümlerinde barındırılmasında apartman veya site yönetim planı büyük önem arz etmekteydi. Biraz açarsak; sırf yönetim planı uyarınca çevreye rahatsızlık vermeyen bir evcil hayvanın evden uzaklaştırılması mümkün olabiliyordu.

Mevcut durum itibariyle ise apartman yönetim planının dışında, evcil hayvan sahiplerinin çevresine ve bakımını üstlendiği evcil hayvanına yükümlülükleri yerine getirip getirmediğinin daha fazla önem kazandığı söylenebilecektir.

Evcil Hayvan Sahiplerinin Yükümlülükleri

Evcil hayvan sahiplerinin çevresine ve bakımını üstlendiği evcil hayvanına karşı en öncelikli yükümlülüğü; hayvanın barındırılma hakkını yerine getirmenin yanı sıra hayvanın türüne ve üreme yöntemine uygun olan etolojik ihtiyaçlarını temin etmek, sağlığına dikkat etmek, insan, hayvan ve çevre sağlığı açısından gerekli tüm önlemleri almaktır.

Bir hayvanı, bakımının gerektirdiği yaygın eğitim programına katılarak sahiplenen veya ona bakan kişi, tanımına uymak için ise sahiplenilen hayvanın, tüm denetimleri yapılmış, resmi onaylı bir barınak, rehabilitasyon merkezi veya üreticiden alınması gerekmektedir.

634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununun 18. maddesi uyarınca kat malikleri, apartman veya sitelerin; bağımsız bölümlerini, eklentileri ve ortak alanlarını kullanırken özellikle dürüstlük kurallarına uymakla, diğer kat maliklerine rahatsızlık vermemekle, haklarını çiğnememek ve yönetim planındaki hükümlerine uymakla, karşılıklı olarak yükümlüdürler.

Bu düzenleme doğrultusunda eğer evcil hayvan, site veya apartmanların bağımsız bölümlerinde barındırılıyorsa, bağımsız bölüm içerisinde barındırılan evcil hayvanlarının gürültü, koku ve benzer şekilde diğer kat maliklerini rahatsız etmemesi adına evcil hayvan sahiplerince gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir. Bununla beraber evcil hayvan sahipleri, ister apartman veya sitelerin bağımsız bölümlerinde ister kamusal alanlarda sahiplendikleri hayvanlardan kaynaklanabilecek çevre kirliliğini, insanlara verilebilecek zarar ve rahatsızlıkları önlemek adına gerekli tedbirleri almak zorunda oldukları gibi gerekli tedbirlerin alınmamasından kaynaklanan zararlardan da sorumludurlar.

Bu kapsamda, evcil hayvan sahiplerinin, çevresine ve bakımını üstlendiği evcil hayvanına karşı gerekli sorumluklarını yerine takdirde apartman veya sitelerin bağımsız bölümlerinde evcil hayvan barındırabilme hakkını engelleyen bir durum söz konusu olmadığı gibi evcil hayvan sahiplerinin yasal hakları konusunda bilinçli olmaları da önem taşımaktadır.

Evcil Hayvan Sahiplerinin Yasal Hakları

Evcil hayvan sahiplerinin kendi haklarının yanı sıra bakımını üstlendikleri hayvanların da hakları konusunda bilinçli olmaları, hem kendilerinin hem de hayvanlarının mağdur olmasının önüne geçebilmeleri adına büyük öneme sahiptir. Bu bağlamda, özellikle evde evcil hayvan besleyenlerin haklarını öğrenmeleri, hem kendilerinin hem de evcil hayvanlarının haklarını savunabilmelerini sağlayacaktır.

Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesinin ilk maddesinde, bütün hayvanlar biyolojik denge kavramı içerisinde var olmaları bakımından eşit haklara sahip olduğunu, ikinci maddesinde ise bütün hayvanların kendisine saygı gösterilme hakkına sahip olduğunu belirterek hayvanların da temel haklara sahip olan canlılar olduğunu ifade etmektedir. Başka bir anlatımla, Hayvan Hakları Evrensel Beyannamesi, yaşayan bütün canlıların bir takım doğal haklara sahip olduğunu ve insanlar tarafından hayvanlara saygı gösterilmesi gerektiğini önemle belirtmektedir.

Apartman ve Sitelerde Evcil Hayvan Barındıranların Yasal Hakları

Apartman veya site yönetim planları gibi, Borçlar Kanunu‘nun 27. maddesi uyarınca taraflar arasında yapılan sözleşmelerin kişilik haklarına aykırı hükümler içerip içermediğinin değerlendirilmesi yapılırken, yalnızca sözleşmenin tarafı olan insanların kişilik haklarını değerlendirmemeli ve sözleşmenin hayvanın kişilik haklarına aykırı düzenlemeler içerip içermediğini de göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Daha önce de açıklandığı üzere apartman ve sitelerin bağımsız bölümlerinde evcil hayvan beslenmesinde, hayvan sahibinin üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirdiği takdir de bir engel söz konusu değildir.

Apartman ve Sitelerde Evcil Hayvanların Barındırılması Yasaklanabilir mi?

Her apartman ve sitenin bir yönetim planı vardır ve bu yönetim planı, apartman veya site inşaatının tamamlanmasından sonraki ilk toplantıda hazırlanır ve genellikle bu yönetim planlarında “evcil hayvan beslenemez” veya “çiftlik hayvanı beslenemez” gibi ifadeler yer alabilmektedir. Diğer apartman veya site sakinlerinin, salt site yönetim planında yer alan evcil hayvan beslenemez kararını gerekçe göstererek evcil hayvanın tahliyesi amacıyla yasal süreç başlatması nedeniyle, kişilere apartman planına bakmaları da sıklıkla tavsiye edilmektedir.

Apartman yönetiminin aksi bir kararı yok ise apartman dairelerinde sahipleri tarafından tüm sorumlulukları alındığı ve yükümlülükleri yerine getirildiği takdirde evcil hayvan beslenebilir. Daha önceden alınan bu kararın yine oy çokluğu ile değiştirilebilmesi de mümkündür.

Yönetim Planının Apartman veya Sitelerde Evcil Hayvan Beslenemez Kararı Alırsa

Oy çokluğu ile yönetim planının apartman veya sitede evcil hayvan beslenemez şeklinde değiştirilmesi durumunda, alınan bu karar kural olarak daha önceden evlerinde evcil hayvan besleyen kişileri etkilemeyecek ancak bu kararın alınması sonrasında apartman veya siteye yerleşen evcil hayvan sahiplerini etkileyeceği de söylenmektedir.

Yönetim Planı’nda daha önceden açıkça “evcil hayvan besleme yasağı” mevcut ise; evcil hayvan besleyenlere Kat Mülkiyeti Kanunu uyarınca Yönetim Planı’na aykırılıktan tahliye davası açılabilmektedir.

Ancak apartman veya sitelerdeki bağımsız bölümlerde barındırılan bir evcil hayvanın çevresine herhangi bir rahatsızlık vermemesine rağmen, sırf yönetim planı gerekçe gösterilerek, evden uzaklaştırılması, hayvanın haklarına aykırılık teşkil ettiği gibi sözleşme hükmünde olan yönetim planında evcil hayvan beslenemeyeceğine yönelik bir düzenleme, taşınmazın bağımsız bölümleri ve ortak alanlarda hayvan beslenmesini istemeyenlerle isteyen kat malikleri arasındaki dengeyi sağlamadığı, istemeyen gruba hayvanın çevresine rahatsızlık verip vermemesine bakılmaksızın isteyen gruba zorluk çıkarma konusunda keyfi bir güç verdiği gerekçesiyle hükümsüz sayılmaktadır.

Hangi Hallerde Apartman veya Sitelerde Barındırılan Evcil Hayvanların Tahliyesi İstenebilir?

Apartman veya sitelerin bağımsız bölümlerinde barındırılan bir evcil hayvanın evden uzaklaştırılabilmesi için diğer site sakinleri tarafından ancak gürültü, koku, güvenlik, çevre temizliği gibi hukuki menfaatlerinin ihlal edilmesi şartıyla şikâyet ve tahliyesini isteyebilirler.

Bu durumda evcil hayvanın diğer kat maliklerine ve çevreye, saldırgan davranarak kişisel güvenliği ve huzuru bozarak, havlayarak veya başka şekillerde gürültü yaparak gürültü kirliliği yaratarak, dışkılama, kıl dökme ve benzer şekilde çevreyi kirleterek çevreye rahatsızlık verip vermedikleri araştırılmalıdır.  Verilen rahatsızlığın ‘birbirini rahatsız etmeme’ yükümlülüğünün ihlali boyutuna ulaşması durumunda ise evcil hayvanın evden uzaklaştırılmasına karar verilebilmektedir.

Genel Kurul Kararı ya da Yönetim Kurulu Kararı ile evcil hayvanın tahliyesinin istenmesi mümkün olmadığı gibi, daha önce açıkladığımız nedenlerle evcil sahibini üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirdiği halde sırf Yönetim Planı gerekçe gösterilecek çevreye rahatsızlık vermeyen bir evcil hayvanın tahliye edilmesi de hukuka uygun değildir.

Bu güncel durumun nedeni ise daha önce de açıklandığı üzere; Hayvan Hakları Evrensel Beyannamesi’ne, Hayvanları Koruma Kanunu’na, Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi’ne göre, hayvan hak sahibi bir varlık olduğu için, Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre, bütün kat maliklerini bağlayan bir sözleşme niteliğinde olan yönetim planı, hayvanın haklarını ihlal edemeyeceği ve Yönetim planında hayvanın haklarını ihlal eden maddelerin Borçlar Kanunu madde 27’ye göre, mutlak butlanla sakat olmasıdır.

Apartman veya Sitelerde Barındırılan Evcil Hayvanların Tahliyesi Nereden İstenebilir?

Apartman veya sitelerde barındırılan evcil hayvanların evcil hayvan hakkında tahliye veya başkaca bir karar verme yetkisi yalnızca mahkemelere tanınmıştır. Kat malikleri, evcil hayvanın diğer komşulara rahatsızlık verdiği iddiasını ispat edecek şekilde dava açabilirler. Bu nedenle mahkemeler dışında zabıta, belediye ekipleri veya yönetici gibi kimselerin konutunuzda bulunan evcil hayvana müdahale etme yetkisi bulunmadığı gibi, noterlikçe çekilen bir ihtarname ile apartman olağan toplantısında alınan karar veya apartmanda imza toplanarak evcil hayvanın tahliye edilmesi mümkün değildir.

Apartman veya sitelerin bağımsız bölümlerinde barındırılan bir evcil hayvanın gürültü, koku, güvenlik, çevre temizliği gibi sorunlarla hukuki menfaatleri ihlal edilen kişiler, Çevre İl Müdürlüğüne şikâyetlerini ileterek ve tahliye kararı alınması için yetkili olan Sulh Hukuk Mahkemesine başvurabilirler. Eğer şikâyet gürültü gerekçesiyle yapılmışsa kişi veya kişilerin şikâyeti üzerine bilirkişi şikâyetçinin dairesinden desibel ölçümü yaparak durumu raporlar.

Yargıtay uygulamaları tahliye kararı verilmesi için hayvanın doğası gereği çıkardığı seslerin yanı sıra hayvanın saldırganlığı, çevreyi kirletmesi, belli bir desibelin üzerinde sürekli olarak gürültü çıkarması ve hayvan sahibince gereken önlemlerin alınmaması gibi kriterlere de önem vermektedir.

En iyi avukat reklam yasağını çiğnemeyendir.